1-) Aval Nedir, Kimler Avalist Olabilir ?
Kambiyo senetlerinde ve çekte yazılı bedelin ödenmesi, kısmen veya tamamen aval ile teminat altına alınabilir. Aval kambiyo senetleri açısından kefalet benzeri şahsi bir teminat türüdür. Bu teminat, muhatap hariç olmak üzere üçüncü bir kişi veya çek üzerinde imzası bulunan bir kişi tarafından da verilebilir (TTK 794).Birden fazla kişinin, çekte sorumluluk altına giren keşideci, lehtar ya da ciranta lehine aval verilebilecektir. Fakat, henüz kambiyo taahhüdünde bulunmamış ya da kambiyo senedine ilişkin sorumlulukları ortadan kalkmış (TTK 685) kişiler lehine aval verilemez. Dolayısıyla, kambiyo ilişkisinin tarafı olamaması sebebiyle muhatap banka avalist olamaz; bir başkası muhatap banka lehine aval veremez. Bu durum elbette ‘‘muhatap’’ bankalar için geçerli olup, bir bankanın, başka bir kişi lehine aval vermesine kanunen engel bulunmamaktadır.
2-) Avalin Veriliş Şekli
Aval kaydının belirtilmesi için belirli kavramlar olmamakla birlikte, ‘‘avalimdir’’, ‘‘aval içindir’’, ‘‘kefil olarak’’, ‘‘teminat olarak’’ gibi eş ifadelerin, düzenleyen lehine aval hükmünde olduğu kabul edilecektir. (TTK m.701/2)
Nitekim Yargıtay 12. HD’nin 14.12.2017 tarihli, 16-26025/15573 sayılı ilamında; senede kefil olma sıfatıyla atılan imzanın aval hükmünde olduğuna karar vermiştir.
''Çekte aval kaydının yer alması, düzenleyen lehine aval verildiği hükümdedir (TTK 701/3,4). Ancak Yargıtay 12. HD’nin 25.05.2016 tarihli, 1885/14824 sayılı ilamında; ‘‘…Çekin arka yüzünde ise avalin geçerli olabilmesi için kimin için olduğunun belirtilmesi gerekir. Kimin için olduğu belirtilmeksizin çek arkasına aval olduğu belirtilerek imza atılması halinde geçerli bir avalden sözedilemez…’’ diye kanun hükmünün aksi yönünde görüş belirtmiştir.''
Çek metnin arkasında aval, teminat veya kefil tarzında ifadeler olmaksızın yalın şekilde yer alan imzalar beyaz ciro hükmündedir.
Çekte avalin şekli ve hükümlerine, poliçeye ilişkin uygulanır (TTK m.818/1,g). Böylece avale ilişkin kaydın, mutlaka senet metninin ön ya da arka yüzünde veya alonjda yer almalı (TTK 701/1); aval veren tarafından ise el ile imzalanmış olmalıdır (TTK 701/2, 756). Ancak senet metninde imzası bulunmayan kişinin, aval beyanında bulunması geçersizdir.
3-) Avalde Eşin Rızasının Aranır mı ?
Kıymetli evrakın tedavül kabiliyet ve işlem güvenliği ilkeleri nedenleriyle, aval ile teminat veren kişinin eşinin rızasını alması gerekmemektedir. Nitekim bu hukuki sorun, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 20.04.2018 tarihli, 17-4/5 sayılı kararıyla aşılmış; TBK 584’ün, TBK 603 uyarınca avalde uygulanmasının gerekmediği yönünde hüküm tesis edilmiştir.
4-) Tüketici İşlemlerinde Avale Uygulanacak Hükümler
Tüketici işlemlerinde, tüketicinin edimlerine karşılık olarak alınan şahsi teminatlar, her ne isim altında olursa olsun adi kefalet sayılır. Tüketicinin alacaklarına ilişkin karşı tarafça verilen şahsi teminatlar diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça müteselsil kefalet sayılır (TKHK m.4/6). Dolayısıyla, tüketici işlemleri açısından şahsi bir teminat türü olan aval kaydına ilişkin kefalet hükümleri uygulanacaktır.
5-) Senet Metninde Yer Alan İkinci İmzanın Aval Niteliğinde Olması
Örneği tüzel kişiliği temsilen düzenlenen çekin üzerinde birden fazla imza olması ihtimalinde, açıkça temsilci sıfatıyla atılmayan ikinci imzanın aval hükmünde kabul edilebilecektir228. Bu imzaların şirket temsilcisine ait olması da sonucu değiştirmeyecektir.
Yargıtay HGK’nın 04.04.2018 tarihli, 17-812/756 sayılı ilamı;
“…şirket yetkilisi tarafından da olsa senede atılan ikinci imza şirket kaşesi olmadan atılmış ise, burada keşideci sıfatı söz konusu olmayacağından, bu imza aval olarak kabul edilir ve bu imza sahibi borçtan şahsen sorumlu olur…’’
Av. Caner Duruk
KAYNAKÇA:
- Ali BOZER/Celal GÖLE, Kıymetli Evrak Hukuku, 9. Baskı, Ankara 2
- Fırat ÖZTAN, Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Baskı, Ankara 1997, s. 806-807
- Yargıtay 12.HD’nin 23.06.2013 tarihli, 14381/18183 sayılı kararı
- Mehmet BAHTİYAR, Makaleler IV, ‘‘Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Kıymetli Evraka İlişkin Düzenlemeleri’’, İstanbul 2019, s.